Page 26 - KobiEfor Eylül 2025

UZMAN

Al-Yap-Tüket-At Yerine
Döngüsel Ekonomi Modeli
üncel küresel gündemin en önemli başlangıç maliyetleri gelir. Özellikle geliş-
meselelerinden biri olan sürdürüle- mekte olan ekonomiler ve sınırlı finansal
G bilirlik, enerji ve üretim alanlarında güce sahip işletmeler için bu durum,
kapsamlı bir paradigma değişimini tetikle- önemli bir engel teşkil eder. Fosil yakıt ta-
mektedir. Sürdürülebilirlik kavramı, ekolojik banlı mevcut altyapının yerleşik yapısı ve bu
ayak izini minimize etmenin ötesinde, eko- sistemden ayrılmanın getireceği finansal
nomik canlılık ve sosyal adalet arasında bir yükümlülükler, sürdürülebilir bir dönü-
Doç. Dr. Melih Görgün denge kurmayı amaçlayan çok boyutlu bir şümü yavaşlatan ana unsurlardandır.
Yeditepe Üniversitesi yaklaşımdır. Bilindiği üzere ekolojik ayak izi, Bir diğer önemli husus, politika ve yasal

İİBF Siyaset Bilimi ve insanların doğa üzerindeki etkisini ölçmek düzenlemelerdeki boşluklardır. Sürdürüle-
Uluslararası İlişkiler
için kullanılan bir kavramdır ve her bireyin, bilirlik odaklı uygulamaları teşvik edecek
Bölümü Öğretim Üyesi
kurumun veya ülkenin, yaşam tarzını sür- güçlü ve öngörülebilir bir hukuki çerçeve-
dürebilmek, tükettiği kaynakları yeniden nin yokluğu, özel sektörün bu yöndeki yatı-
üretebilmek için ne kadar biyolojik olarak rımlardan kaçınmasına yol açmaktadır.
Üretim verimli araziye ve suya ihtiyacı olduğunu Yetersiz çevresel vergilendirme, fosil yakıt
endüstrisinde gösterir. Yalın bir anlatım ile; doğaya ne sübvansiyonlarının devam etmesi ve ulus-
döngüsel ekonomi kadar yük bindirdiğimizi gösteren bir ölçüt- lararası iş birliğindeki aksaklıklar, küresel
modeli, tür. Enerji alanındaki sürdürülebilirlik, yeni- çapta ilerlemeyi sekteye uğratır. Ek olarak,
kaynak lenebilir kaynaklara (güneş, rüzgâr, yeni teknolojilerin teknik ve altyapısal en-
yönetiminde jeotermal) geçişi hızlandırarak fosil yakıt ba- gelleri de mevcuttur. Rüzgâr ve güneş
yeni bir yaklaşıma ğımlılığını azaltmayı ve enerji sistemlerinde enerjisinin süreklilik arz etmeyen doğası,
kapsamlı enerji depolama ve akıllı şebeke
verimliliği artırmayı temel alır. Bu stratejik
işaret etmektedir. dönüşüm, iklim krizine karşı bir savunma sistemlerine olan ihtiyacı artırırken, bu tek-
Bu model, mekanizması oluşturmanın yanı sıra enerji nolojilerin geniş ölçekte yayılması için de-
doğrusal arz güvenliğini de güçlendirir. vasa altyapı yatırımları gereklidir.
"al-yap-tüket-at" Üretim endüstrisinde ise döngüsel eko- Bu kapsamlı sorunlar, bütüncül bir yak-
modelinin aksine, nomi modeli, kaynak yönetiminde yeni bir laşımla ele alınmalıdır. Başlangıç olarak,
hammaddelerin yaklaşıma işaret etmektedir. Bu model, kamu teşvikleri ve destek sistemleri önemli
döngüde doğrusal "al-yap-tüket-at" modelinin ak- bir rol oynamaktadır. Yenilenebilir enerji ve
tutulmasını ve sine, hammaddelerin döngüde tutulmasını döngüsel ekonomi projelerine yönelik vergi
ve değerlerinin korunmasını esas alır. Sür-
indirimleri ve düşük faizli krediler gibi fi-
değerlerinin dürülebilir üretim pratikleri; geri dönüşüm, nansal araçlar, özel sektörün bu alana yö-
korunmasını yeniden imalat, yeniden kullanım ve atık nelmesini hızlandırabilir. İkinci olarak,
esas alır. minimizasyonu gibi unsurları içerir. Bu yak- ulusal ve uluslararası düzeyde bağlayıcı ve
laşımlar, doğal kaynakların tükenmesini şeffaf yasal çerçeveler oluşturulmalıdır.
yavaşlatırken, aynı zamanda yeşil ekono- Karbon vergileri, emisyon ticaret sistemleri
minin büyümesi için yeni iş kolları ve tek- ve katı sürdürülebilirlik standartları, işlet-
nolojik yenilikler yaratır. Bu iki sektördeki melerin daha sorumlu davranmasını sağ-
dönüşüm, çevre bilimleri, mühendislik, layabilir. Son olarak, Ar-Ge (araştırma ve
ekonomi ve kamu politikaları gibi disiplin- geliştirme) yatırımlarının artırılması ve
lerin uyumlu bir şekilde çalışmasını gerek- uluslararası ortaklıkların pekiştirilmesi,
tirmektedir. maliyetleri düşürecek ve mevcut teknik
Enerji ve üretim alanında sürdürülebi- zorlukların üstesinden gelecek yenilikçi çö-
lirlik hedeflerine ulaşmak, birbiriyle iç içe zümlerin önünü açacaktır. Toplumsal far-
geçmiş ve çok yönlü sorunlar silsilesiyle kındalığın artırılması ve eğitimle
engellenmektedir. Bu sorunların başında, desteklenmesi de, bu dönüşümün geniş
yenilenebilir enerjiye geçişin ve çevre dostu çapta benimsenmesi için hayati öneme sa-
üretim süreçlerinin gerektirdiği yüksek hiptir.
26 KobiEfor Eylül 2025