Page 16 - KobiEfor Eylül 2025

KAPAK

olmak üzere sürdürülebilir gelişmeyle ilgili ilkeleri ve anlaş- bet gücünün ve toplumsal refahın anahtarı olarak görülüyor
maları tanımlarken 3 boyut kullanmaya devam etti: ekonomi, ve iklim krizine karşı verilen küresel mücadelenin merke-
çevre ve sosyal sürdürülebilirlik. Son yıllardaki tartışmalarla zinde yer alıyor. Enerji sektörü, hem en yüksek sera gazı
Sürdürülebilirlik Halkaları yaklaşımı; ekonomik, ekolojik, politik emisyonlarının kaynağı hem de aynı zamanda en büyük dö-
ve kültürel sürdürülebilirlik olarak 4 birbirinden ayrı boyut be- nüşüm fırsatını barındıran alan. Fosil yakıtlara dayalı gele-
lirledi. Bu yaklaşım, BM, UNESCO ve Gündem 21 ve özellikle neksel enerji yapısı artık hem çevresel hem de ekonomik
de ‘kültür’ü 4. sürdürülebilir gelişme boyutu olarak belirten açıdan sürdürülemez hale gelirken; yenilenebilir enerji kay-
‘Kültür İçin Gündem 21’le uyum içinde. Bu model, günümüzde naklarına yönelmek bir tercihten ziyade zorunluluk.
BM Şehirler Programı ve Metropolis gibi kurumlar tarafından
kullanılıyor. Başka bir model, insanların tüm ihtiyaçlarını ve öz- Stratejik çerçeve: Sadece “yenilenebilir”
lemlerini 7 değişkenle sağlamaya çalıştıklarını gösteriyor: eko- değil, bütüncül sistem
nomi, toplum, meslek grupları, hükümet, çevre, kültür ve Enerjide sürdürülebilirlik; enerji verimliliği + elektrifikas-
fizyoloji. Uzmanlar, “İnsan sürdürülebilirliği 7 boyutun tümünde yon + yenilenebilir üretim + şebeke esnekliği/depolama +
sürdürülebilirliğe ulaşarak sağlanabilir” diyor. temiz yakıtlar + dijitalleşme sütunlarının birlikte yönetilmesi.
Enerji verimliliği ve talep yönetimi: ISO 50001, enerji
Enerjide Sürdürülebilirlik etütleri, yük profil analizi, talep kaydırma/zirve tıraşlama
Modern ekonomilerin can damarı olarak nitelenen ener- (peak shaving). Hızlı geri ödeme: Aydınlatma, motor/sürücü,
jinin sürdürülebilir olması hayati önemde. Fosil yakıt temelli HVAC optimizasyonu, ısı geri kazanımı.
enerji üretimi, iklim değişikliğinin başlıca sebebi olan sera Elektrifikasyon: Isı pompaları, endüstriyel elektrikli pro-
gazı emisyonlarını artırıyor ve gezegenin ekolojik dengesini sesler, e-mobilite. Elektrifikasyon, yenilenebilir kaynaklı
tehdit ediyor. Bu nedenle enerjide sürdürülebilirlik, sadece elektriğin emisyon faydasını ölçekliyor.
çevresel bir zorunluluk değil, aynı zamanda ekonomik reka- Yenilenebilir üretim (on-site/off-site): Güneş PV:

Rakamlarla enerjide sürdürülebilirlik Yenilenebilir Enerji Kapasitesi İstatistikleri 2025 Raporu’na
Dünyada iklim değişikliğiyle mücadele ve karbon emis- göre 2020-2024 döneminde yenilenebilir enerji kurulu gü-
yonlarının azaltılmasında temiz enerjiye yönelimin hızla cünü %40.8 yükselten Türkiye, dünyada temiz enerji kap-
yükseldiğini rakamlar bize gösteriyor. Küresel yenilenebilir asitesinde ciddi artış gösteren ülkeler arasında yer alıyor.
enerji kurulu kapasitesi 5 yılda %58.1 artışla 4 bin 448 gi- Söz konusu dönemde, Türkiye’de GES kurulu gücü
gavata ulaştı. %198.2, RES kurulu gücü %46.8 ve biyokütle santrallerinin
•Kapasite ve üretim hızla yeşile dönüyor. Uluslararası kapasitesi %82.8, JES kapasitesi %7.5, HES kapasitesi
Yenilenebilir Enerji Ajansı (IRENA) ‘Yenilenebilir Enerji %4.5 arttı. Geçen yıl Türkiye’de yenilenebilir enerjinin elek-
Kapasite İstatistikleri 2025’ Raporu’na göre; 2024 sonunda trik kapasitesi içindeki payı ise %59.3 ile dünya ortalaması
dünyanın yenilenebilir kurulu gücü 4.448 GW’a ulaştı; olan %46.4’ün çok üzerinde yer aldı.
bunun %157.6 artışla 1.865 GW’ı güneş (güneş enerji sant- •AB’de elektrik karışımı dönüştü. Uzmanlara göre;
ralleri-GES), %54.4 artışla 1.133 GW’ı rüzgar (rüzgar enerji 2024’te AB elektrik üretiminin %46.9’u yenilenebilir kay-
santralleri-RES). Biyokütle (biyokütle santralleri) %15.3 naklardan geldi; pek çok ülkede rüzgâr ve güneş başı çe-
artışla 151 GW’a, jeotermal (jeotermal enerji santralleri- kiyor.
JES) %7 artışla 15 GW’a, hidroelektrik (hidroelektrik sant- •Maliyet rekabetçiliği netleşti. Lazard’ın 2025 LCOE+
ralleri-HES) kapasitesi ise 5 yılda %6 artarak 1.283 GW’a Raporu, olumsuz koşullara ve makroekonomik zorluklara
ulaştı. Uzmanlar yenilenebilir enerji ve nükleer dahil rağmen; yeni kurulumlarda yenilenebilirlerin sübvansi-
olmak üzere temiz enerji kaynaklarının küresel elektrik yonsuz (vergi sübvansiyonu olmadan) dahi en düşük ma-
tüketiminin %40.9’unu karşılayarak küresel elektrik üre- liyetli seçenek olduğunu gösteriyor.
timinde yeni bir dönüm •Depolama ucuzluyor. Li-
noktasına ulaşıldığını iyon (lityum iyon) batarya paket
işaret ediyor. fiyatları 2024’te ortalama 115
•“2053 Net Sıfır USD/kWh seviyesine geriledi;
Emisyon Hedefi” ile ka- entegrasyon ve esneklik yatı-
rarlı bir yol haritasına rımlarını hızlandırıyor.
sahip Türkiye, 2035’e •Güneşin yükselişi: AB,
kadar güneş ve rüzgar 2024’te ilk kez güneşten kö-
enerjisinin kurulu gü- mürden fazlasını üretti; siste-
cünü 4 kat artırarak 120 min gündüz saatlerindeki
bin megavata yükselt- karışımı belirgin biçimde de-
meyi planlıyor. IRENA ğişti.

16 KobiEfor Eylül 2025