Page 15 - KobiEfor Eylül 2025

sürdürülebilir füzyon ve füzyon gücü) veya sistemleri esnek ve
geri dönüşümlü tasarlamak ve doğal kaynakları koruyan bi-
reysel yaşam tarzlarını ayarlamak, döngüsel ekonomiye geçiş
gibi birçok şekil alabileceğini ifade ediyor.
Sürdürülebilirlik ile nihai hedef; insan-ekosistem denge-
sinin (homoestaz) sağlanması. ‘Sürdürülebilir kalkınma’ ise
sürdürülebilirliğin son noktasına götüren bütünsel yaklaşım
ve zamansal süreçleri ifade ediyor. Sürdürülebilirliğin önün-
deki engeller ise çok ve çeşitli; çevresel bozulma, iklim de-
ğişikliği, aşırı tüketim, nüfus artışı, göçler, savaşlar, bölgesel
çatışmalar, toplumların kapalı bir sistemde sınırsız ekono-
mik büyüme peşinde olması…. Sürdürülebilirlik, “Şimdi ve
gelecekte; tüm türler için arzu edilen bir gezegeni sağlamak
için; ekolojik esneklik, ekonomik refah, siyasi adalet ve kül-
türel canlılık arasındaki dengeyi koruyan ve olumsuz etkiyi
en aza indiren sorumlu ve proaktif karar verme; yenilikçilik
ve adil değer paylaşımı” demek aynı zamanda.

Sürdürülebilirlik kavramı ne zaman ortaya çıktı? Sürdürülebilirlikte öne çıkanlar: Sürdürülebilirlik kav-
Uzmanlar, Birleşmiş Milletler (BM) bünyesinde çalışan ramı sadece doğa için değil pek çok farklı alanda da kullanı-
Dünya Çevre ve Kalkınma Komisyonu’nun (Dünya Ekonomik lıyor. Türkiye’de artık hemen her sektörde sürdürülebilirlik
Kalkınma Komisyonu-WCED) 1987’de yayınladığı ‘Ortak Ge- kavramı yerleşmiş durumda. Şirketlerin sürdürülebilirlik en-
leceğimiz-Our Common Future’ adlı raporuyla (Brundtland deksi ve sürdürülebilirlik raporları oluşturarak gündemle-
Raporu) kamuoyunun küresel anlamda ‘sürdürülebilirlik’ rine aldığı kavram; ‘döngüsel ekonomi ve sürdürülebilirlik’,
kavramıyla tanıştığını aktarıyor. Brundtland Raporu, sürdü- ‘sürdürülebilir kalkınma’, ‘sürdürülebilir kalkınmada iş dün-
rülebilirlik kavramını; “İnsanlık, doğanın gelecek kuşakların yası ve sanayi’, ‘sürdürülebilir kalkınmada bilgi ve iletişim’,
gereksinimlerine cevap verme yeteneğini tehlikeye atmadan, ‘sürdürülebilir kalkınma ve yeşil büyüme’, ‘biyoçeşitliliğin ko-
günlük ihtiyaçları temin ederek, kalkınmayı sürdürü- runması ve sürdürülebilir kalkınma’, ‘biyoekonomi
lebilir kılma yeteneğine sahiptir” diye tanımlıyor. ve biyoçeşitlilik’, ‘iklim değişikliği ve sürdürü-
1992’de Rio de Janerio’da düzenlenen BM lebilir kalkınma’, ‘yönetişim ve sürdürüle-
Çevre ve Kalkınma Konferansı’nda (Rio bilir kalkınma’, ‘paylaşım ekonomisi’,
Konferansı), Gündem 21, Rio Bildirisi ve ‘yeşil dönüşüm finansmanı’, ‘yeşil kü-
Orman İlkeleri kabul edildi, ayrıca BM melenmeler’, ‘endüstriyel simbiyoz’,
İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi ile ‘enerji verimliliği’, kaynak verimliliği’,
BM Biyolojik Çeşitlilik Sözleşmesi im- ‘temiz üretim teknolojileri’ ‘atık yöne-
zaya açıldı. Konferansta alınan kararlar timi’, ‘geridönüşüm’, ‘sürdürülebilir
doğrultusunda hazırlanan BM Çölleşme tedarik zinciri’; ‘yeşil tedarik zinciri ve
ile Mücadele Sözleşmesi 1994’te imzaya yeşil lojistik’, ‘tersine tedarik zinciri ve
açıldı. Kalkınma için evrensel çerçeve çizen tersine lojistik’, “enerjide ve üretimde
BM Binyıl Zirvesi’nde hükümetler tarafından sürdürülebilirlik” gibi birçok farklı boyu-
2000’de kabul edilen Binyıl Bildirisi ve Binyıl Kal- tuyla karşımıza çıkıyor. Özel sürdürülebilirlik
kınma Hedefleri, 2015’i hedefledi. Eylül 2002’de Joh- türleri; sürdürülebilir tarım, sürdürülebilir mimari
annesburg’da ‘Dünya Sürdürülebilir Kalkınma Zirvesi’ veya ekolojik ekonomiyi de içeriyor.
gerçekleştirildi, 2012’de BM Sürdürülebilir Kalkınma Kon-
feransı (Rio+20) düzenlendi ve sonucunda ‘İstediğimiz Gele- Sürdürülebilirlikte gelişme boyutları:
cek’ isimli kalkınma için yol haritası niteliğindeki sonuç Ekonomi, Çevre, Sosyal ve Kültür
belgesi kabul edildi. Sürdürülebilirlik, birbiriyle içiçe geçmiş 3 temel etki ala-
BM’nin 2000’deki Milenyum Zirvesi’nde kabul ettiği Binyıl nıyla tanımlanıyor: Ekonomik, Çevresel, Sosyal. 2005 Dünya
Kalkınma Hedefleri’nin devamı niteliğinde 2015’te New Sosyal Gelişme Zirvesi ekonomik gelişim, sosyal gelişim ve
York’ta, Türkiye’nin dahil olduğu 193 ülkenin oybirliğiyle 17 çevre koruma gibi sürdürülebilir kalkınma hedeflerini belir-
hedef ve 169 alt hedefle Gündem 2030: BM Sürdürülebilir ledi. Sürdürülebilirliğin üç boyutunun, birbirine bağımlı ve
Kalkınma Hedefleri (SKH) kabul edildi. Bu 17 amaç çerçe- uzun vadede hiçbirinin diğerleri olmadan var olamayacağı
vesinde AB Komisyonu tarafından 2019’da Yeşil Mutabakat vurgulanıyor. Bazı uzmanlar ‘gelecek nesiller’i de bir boyut
yayımlandı, Türkiye’de 2021’de Yeşil Mutabakat Eylem olarak öngörüyor. Sürdürülebilir gelişmenin alt etki alanları;
Planı’nı açıkladı, Paris İklim Anlaşması’nı onayladı ve 2053 kültürel, teknolojik ve politik kabul ediliyor. BM Binyıl Beyanı,
yılına kadar karbon emisyonlarını sıfırlama sözü verdi. ekonomik kalkınma, sosyal gelişme ve çevre koruma dahil
Eylül 2025 KobiEfor 15