Page 34 - KobiEfor Kasım 2025

UZMAN

Savunma Sanayii ve KOBİ’ler…
u makalem; Türk savunma sanayinde ması ve yaygın bilgi erişimi sorun olmaya
KOBİ’lerin üstlendiği rolleri, sektöre devam ediyor.
B katkılarını ve karşılaştıkları temel zor- •Ortak Test ve Belgelendirme Merkezleri:
lukları özetlemekte; etkinliklerinin artırılma- KOBİ’lerin yüksek maliyetli testleri (EMI/EMC,
sına yönelik çözüm önerileri sunmaktadır. çevresel dayanım vb.) paylaşabileceği bölgesel
Savunma sanayii, ulusal güvenlik ve ekonomik merkezler kurulmalıdır. KOBİ’lerin test/analiz,
kalkınma açısından stratejik bir sektördür. Tür- kalibrasyon ve belgelendirme masrafları yük-
kiye’nin yerli üretime dayalı savunma politika- sek olup, desteklerin kapsamı ve hızında
ları, son yıllarda önemli ilerlemeler uyumsuzluklar görülebilmektedir. KOSGEB ve
kaydetmiştir. Bu süreçte KOBİ’ler, büyük ölçekli diğer kurumların belgelendirme/test destekleri
savunma şirketlerinin tedarik zincirinde yer mevcut, fakat uygulamada erişim, eşik kriter-
Hilmi Develi alarak hem üretim altyapısının genişlemesine leri ve hız sorunları yaşanıyor.
hilmideveli@gmail.com hem de teknolojik yeniliklerin hızlanmasına Belgelendirme Hızlandırma Programı:
katkıda bulunmaktadır. KOBİ’ler, savunma KOSGEB ve SSB iş birliğiyle sertifikasyon sü-
ekosisteminde esnek, yenilikçi ve maliyet etkin reçlerinde bürokrasinin azaltılması sağlanma-
üretim yapılarıyla dikkat çeker. Ana yüklenici- lıdır.
Hem kamu lerin ihtiyaç duyduğu alt sistemler, parçalar, Eğitim ve Danışmanlık Desteği: KOBİ’lere
elektronik kartlar ve yazılımlar çoğunlukla KO- NATO/MIL standardı gereklilikleri konusunda
politikalarının Bİ’ler tarafından üretilmektedir. Bu sayede hem ücretsiz veya düşük maliyetli danışmanlık sağ-
hem de üretim yerelleşmekte hem de dışa bağımlılık lanmalıdır.
azalmaktadır.
ana yüklenici Ayrıca KOBİ’ler, bölgesel istihdamı artırarak •Kümelenme ve Tedarik Zinciri
stratejilerinin savunma sanayiinin toplumsal tabanını güç- Entegrasyonunun Güçlendirilmesi
Kümelenme Modelinin Yaygınlaştırılması:
KOBİ merkezli lendirir. İleri üretim teknikleri, tedarik savunma SAHA İstanbul, ESAC, OSSA gibi başarılı örnek-
sanayii yüksek teknolojiye dayalı bir alandır. KO-
tasarlanması, Bİ’lerin çoğu geleneksel üretim altyapısına ler diğer bölgelerde de teşvik edilmelidir.
Ana Yüklenici-KOBİ Mentorluk Program-
Türkiye’nin sahip olduğundan; dijital dönüşüm, yapay zekâ ları: ASELSAN, TUSAŞ, ROKETSAN gibi firma-
tabanlı üretim planlama, katmanlı imalat (3D
savunma lar KOBİ’lerle ortak Ar-Ge ve tedarik
printing) ve siber güvenlik gibi alanlarda yeterli
sanayinde tam yetkinliğe ulaşmakta zorlanmaktadır. Ayrıca ni- projelerinde mentorluk yapmalıdır.
Tedarik Zinciri Entegrasyonu: Ana yükle-
bağımsızlık hedefi telikli mühendislerin büyük savunma firmala- nicilerle sürekli iş birliği kurmakta zorluk ya-
rına yönelmesi, KOBİ’lerin teknik personel
açısından stratejik bulma ve tutundurma kabiliyetini azaltmakta- şanmaktadır.
bir zorunluluktur. dır. Bu nedenle KOBİ’lerin insan kaynağı geli- Uzun Vadeli Tedarik Sözleşmeleri: KO-
şimi için üniversite-sanayi iş birlikleri, mesleki Bİ’lerin sürdürülebilirliği için ana yüklenicilerle
eğitim merkezleri ve sektörel kümelenmelerin uzun vadeli, performans esaslı sözleşme mo-
daha etkin kullanılması gereklidir. Örneğin; delleri benimsenmelidir.
SAHA İstanbul ve OSTİM Savunma ve Havacılık Sonuç: Türk savunma sanayii, son yıllarda
Kümelenmesi, bu alanda önemli koordinasyon önemli bir yerli üretim atılımı göstermiştir.
görevleri üstlenmektedir. Ancak sürdürülebilir bir ekosistem oluşturma-
•Savunma Sanayiine Özgü Kredi Meka- nın anahtarı, bu yapının tabanını oluşturan KO-
nizması oluşturulmalı: SSB, KOSGEB, Exim- Bİ’lerin güçlendirilmesidir. Bir başka ifade ile
bank ve kalkınma ajanslarının Türk savunma sanayiinin kalıcı başarısı, yal-
koordinasyonuyla, KOBİ’lere özel uzun vadeli nızca büyük savunma firmalarının değil; bu ya-
ve proje bazlı finansman paketleri oluşturul- pıyı destekleyen KOBİ’lerin gelişimine bağlıdır.
malıdır. KOBİ’lerin teknolojiye dayalı üretim kabiliyeti
• Risk Sermayesi Fonları: Savunma tek- güçlendikçe, Türkiye’nin savunma sanayinde
nolojilerine yatırım yapan KOBİ’lere yönelik gi- dışa bağımlılığı azalacak ve stratejik özerklik
rişim sermayesi fonlarının artırılması (örneğin; seviyesi artacaktır. Özellikle; finansman eri-
Teknogirişim veya Yatırım Fonu modelleriyle). şimi, sertifikasyon, teknoloji transferi, insan
• Ar-Ge Harcaması Vergi Teşviki: KOBİ’le- kaynağı ve tedarik zinciri entegrasyonu konu-
rin Ar-Ge, prototip geliştirme ve sertifikasyon larında yapısal reformlar yapılmadığı sürece
maliyetleri doğrudan vergi indirimine konu edi- KOBİ’lerin rekabet gücü sınırlı kalacaktır.
lebilmelidir. Bu nedenle hem kamu politikalarının hem
KOBİ’ler uzun vadeli, proje bazlı ve garantisi de ana yüklenici stratejilerinin KOBİ merkezli
yüksek finansman ararken; bankalar kısa va- tasarlanması, Türkiye’nin savunma sanayinde
deli işletme kredilerini tercih edebilmektedir. tam bağımsızlık hedefi açısından stratejik bir
Bu durum KOBİ’lerin kapasite yatırımı ve ser- zorunluluktur. Savunma sanayide yerli ve milli
tifikasyon maliyetlerini karşılamasını zorlaştırır. ürün üreten, başarılarından mutluluk duydu-
Devlet/SSB destek paketleri olsa da (kredi, ke- ğum büyük şirketlerimizi, KOBİ’lerimizi kutlu-
falet, leasing imkânları) ihtiyacın tam karşılan- yor başarılarının devamını diliyorum.
34 KobiEfor Kas m 2025