Page 68 - KobiEfor Temmuz - Ağustos 2025

D J TAL-UZMAN

İş Süreçlerinde Yapay Zekâ ve Otomasyonun Rolü

Yapay zekâ ve otomasyon, KOBİ’ler için tehdit değil; doğru kullanıldığında
verimliliği, kaliteyi ve çalışan memnuniyetini artıran güçlü birer kaldıraç.
Sensörlerle donatılmış makineler, öngörüsel bakım sistemleri ve akıllı fabrikalar
artık sadece dev sanayicilere değil, her ölçekte işletmeye hitap ediyor.
Bu teknolojilere geçişte en büyük başarı faktörü ise teknoloji kadar insanı da
dönüştürmekten geçiyor. Çünkü sürdürülebilir dijitalleşme, yalnızca donanım değil,
aynı zamanda yetkin insan kaynağıyla mümkün.
Geçmişte işlerin ilerlemesi çoğu tırımın verimi düşer, rekabet avantajı
zaman ustaların el becerisiyle ölçü- kaybedilir.
lürdü. Bugünse aynı işi makineler daha Peki bu beceri dönüşümü nasıl sağ-
az hata ve daha yüksek hızla yapabiliyor. lanır? İlk adım, mevcut iş gücünün diji-
Bu dönüşüm yalnızca dev sanayi kuru- tal yetkinlik envanterinin çıkarılmasıdır.
luşlarını değil, küçük ve orta ölçekli iş- Kim neyi biliyor, hangi beceriler eksik,
letmeleri de doğrudan etkiliyor. Çünkü hangi pozisyonlar risk altında? Ardın-
değişimin yönü, artık yalnızca büyüklere dan, çalışanlara yönelik modüler eğitim
değil, çevik olanlara da fırsat sunuyor. programları devreye alınmalıdır. Bu eği-
Yapay zekâ (YZ) ve otomasyon teknolo- timler illa büyük bütçelerle üniversite iş
jileri, KOBİ’ler için bir tehdit değil; doğru birlikleri gerektirmez; mikro sertifika-
kullanıldığında ciddi bir kaldıraç etkisi lar, çevrim içi kurslar, iç eğitmen desteği
yaratabilecek araçlardır. Hatta bu tek- ve iş başında öğrenme uygulamaları
nolojiler, kısıtlı insan kaynağıyla büyük yeterli olabilir. Ayrıca işletmeler, YZ tek-
işlere imza atma fırsatı verir. Prof. Dr. nolojilerini tanıtmakla kalmamalı, çalı-
Bu bağlamda öne çıkan alanlardan B. Aykut Arıkan şanları bu teknolojileri kullanmaya
biri öngörüsel bakım. Geleneksel yak- teşvik edecek kültürel ortamı da oluş-
aykut.arikan@natyazilim.com.tr
laşımlarda makineler bozulur, iş durur turmalıdır. Çünkü unutmayalım, tekno-
ve zaman kaybedilir. Oysa öngörüsel deyse sıfıra indirerek. lojiyi verimli kılan, onu kullanan
bakım sistemleri, arızayı olmadan önce Bazı işletmelerde bu kadar otomas- insandır.
tahmin eder. Bu da bakım işlerinin sez- yonun insan gücünü işsiz bırakacağı yö- Bugün robotik üretim yalnızca oto-
giye değil veriye dayalı olarak planlan- nünde kaygılar olabilir. Ancak bu mobil fabrikalarına özgü değil. 3D yazı-
masını sağlar. Üretim sekteye uğramaz, sistemler insanların iş tanımını değiş- cıyla üretim yapan bir zanaatkâr bile
kaynaklar verimli kullanılır ve beklen- tirmekle birlikte onları tamamen devre aslında bir tür robotik üretim yapıyor.
meyen duruşlar minimize edilir. İlk ba- dışı bırakmaz. Çalışanlar artık sadece Üstelik artık bu teknolojilere erişmek
kışta “Bize uygun değil” diyebilirsiniz. düğmeye basan değil, sistemi izleyen, için milyon dolarlık yatırımlar da gerek-
Ancak küçük bir torna atölyesinde bile analiz eden ve geliştiren rollere evriliyor. miyor. Bulut tabanlı sistemler ve ölçek-
sensörlerle desteklenen bir YZ altyapısı, Bu da onların iş tatminini artırıyor. lenebilir çözümler sayesinde her
bakım sürecini tamamen dönüştürebi- Robot teknolojilerinin üretime dahil ol- ölçekten işletme bu trene atlayabiliyor.
lir. YZ sadece devasa veri setleriyle ça- masıyla birlikte bu tablo daha da netle- Peki KOBİ’ler bu dönüşüme nasıl hazır-
lışmaz; doğru yapılandırılmış küçük şiyor. Robotlar yorulmaz, ara vermez ve lanmalı? İlk adım, mevcut süreçleri
verilerle de büyük işler başarabilir. standart dışına çıkmaz. Fakat onları yö- gözden geçirmek ve hangi aşamada
Diğer yandan otomasyon sistemleri neten, verileri anlamlandıran ve karar otomasyonun fayda sağlayacağını tespit
tekrar eden görevlerde zaman ve kay- alan hâlâ insandır. etmek olmalı. İkinci adım ise çalışanla-
nak israfını önlerken, aynı zamanda in- YZ ve otomasyon teknolojilerinin iş rın bu yeni teknolojilerle uyum içinde
sana yorucu gelen işleri devralarak süreçlerine entegre edilmesi, sadece çalışmasını sağlamak. Bu da eğitim
çalışan memnuniyetini de artırıyor. Bu makinelerin değil, insanların da dönü- demek, yani teknoloji kadar insan yatı-
noktada akıllı fabrikalar kavramına şümünü zorunlu kılıyor. KOBİ’ler açısın- rımı demek.
daha yakından bakmak gerek. Kulağa dan bu dönüşüm, çalışanların mevcut Yapay Zekâ ve otomasyon bir moda
uzak ve pahalı gelse de aslında bu ya- becerilerini geliştirmesi (up-skilling) ve değil, kalıcı ve yön belirleyen bir dönü-
pının temelinde sensörler, yazılım ve bazı durumlarda tamamen yeni bece- şümün habercisidir. Bu değişimden
biraz stratejik vizyon yatıyor. Akıllı fabri- riler edinmesi (re-skilling) anlamına kaçmak mümkün değil; ona yön ver-
kalar her parçanın nerede olduğunu geliyor. Çünkü artık üretim hattındaki mek ise tamamen bizim elimizde. KO-
bilir, hangi siparişin geciktiğini ya da bir çalışan, sadece fiziksel iş değil; veri Bİ’ler için fırsat, hızla karar alıp küçük
hangi makinenin randımanlı çalıştığını takibi, sensör okuması ve sistem de- ama kararlı adımlarla dijital dönüşüme
anlık olarak takip eder. Siz ofiste çay ğerlendirmesi gibi görevler de üstleni- başlamaktan geçiyor. Unutmayın, diji-
içerken sistem sizin adınıza karar verir; yor. Eğer işletmeler bu dönüşüme insan talleşme dev bir sıçrama değil, bilinçli
üstelik insan kaynaklı hataları nere- kaynağını hazırlamazsa, teknolojik ya- bir yolculuktur.
068 KobiEfor Dijital Temmuz-A ustos 2025