Page 92 - KobiEfor Temmuz - Ağustos 2025

UZMAN

İyilik Yapmak Ne Kadar İyidir?...
ütün kadim öğretiler “iyilik değildir. Dostlukların, arkadaşlıkların
yapmanın”, “iyiliğin” üzerinde ve iyi sanılan ilişkilerin çıkar çatışma-
B durur ve insanları “iyi” olmaya larında nasıl düşmanlıklara ve kırgın-
ve “iyilik yapmaya” özendirir; “iyilik lıklara dönüştüğüne tanık olmuş veya
yapmanın” ve “iyi olmanın” erdemine yaşamışsınızdır. “İyi olmak iyidir” der
Prof.Dr.Turgay Biçer işaret ederler. Doğrudur da ama önce
iyiliğin ne olduğu, ne kadar yapılması Hacı Bektaş-ı Veli ama iyiliğin de iyi öl-
turgay@maramara.edu.tr çülüp biçilmesi gerekir ve doğru ki-
gerektiği ve istisnasının da olup olma-
dığının da bilinmesi gerekir diye düşü- şiye doğru zamanda ve doğru ölçüde
nüyorum. yapılması şartıyla olabilir. “Doğru ki-
Kimseye, “kötülük yapalım”, “kötü şiyi ve zamanı nasıl bileceğiz?” so-
olalım” da demiyoruz ama “iyiliğin” ne runsalı ise deneyim ve sağduyu
olup olmadığını ve sınırlarının nerede
başlayıp nerede bittiğini de bilmek gerektiriyor. Sağduyu ise; bir dizi al-
İyilik iyidir ama önemlidir. datılma, enayi yerine konma ve kul-
ölçüsü ve “İyilikten maraz doğar”, yani iyilik lanılmadan sonra gelen bilgelik
ne zaman ve kime her zaman iyilik getirmez. Yanlış in- denilebilir ki zamanla yenilen kazık-
sanlar kendilerine iyilik yapanların ba-
ların toplamı olarak biliniyor.
yapılacağı o kadar şını derde sokar veya iyilikleri kötüye Siz iyisiniz ve iyilik yapıyorsunuz diye
da değerlidir. kullanır. Yine, Karl Marx “Cehenneme başkaları da size öyle davranacak de-
Her iyilik, iyilik giden yollar iyi niyet taşlarıyla döşeli- ğiller. İnsanın karakteri geç olgunlaşır.
değil belki başka dir” der. Eric Hoffer ise “Dünyadaki Erdemler ve bilgelik zamanla gelişir.
kötülüklere zemin bütün kötülükler, birilerinin başkala- Kimselere muhtaç olmayacak ve bir
rının iyiliği için hareket etme hakkını
hazırlayan kendinde görmesiyle başlar” deyişiyle şeyler talep etmeyecek, ummayacak
bir durumdur. başka bir anlam kazanır. Dolayısıyla fi- şekilde kendimizi hayata hazırlarsak
O nedenle bilinçli lozofların “İyilik ne zaman iyidir?” sözü daha az hayal kırıklığı yaşarız. Kötü ol-
olmak her şeyden üzerinde tartışması gerekir belki ama mayalım, kötülük yapmayalım ama
her zaman iyi olma, iyi niyetli olmak ve
değerlidir. başkalarını kendinden önce düşün- kendimizi kötülere ve kötülüklere
mek ve yardım etmek bazen de yan- karşı da korumasını da bilelim. İyi ola-
lışların en büyüğü olabilir. lım ve iyilik yapalım ama iyiliğin ne ol-
“İyi nedir?” sorusu yüzyıllarca dü- duğunu ve hangi ölçüde ve ne kadar
şünürleri, kadim öğretilerin bilgelerini olduğunun bilinciyle hareket edelim.
ve teologların kafasını meşgul etmiştir Gerektiğinde “hayır” demek “evet”
fakat üzerinde tam da bir uzlaşıya ge- demekten daha çok hayat kurtarır.
linememiştir. “Zarar vermemek” ola- “Önce can sonra canan” ilkesi bencil-
rak üzerinde uzlaşılsa da iyinin ne
olduğu hala tartışma konusudur. Söz- lik değildir. Bencillik ayrı bir kavramdır
lükler, iyiyi: “Nitelikçe beğenilecek dü- “iyilik” gibi üzerinde çok düşünmek
zeyde olan, uygun ve istenilen gerekir, İngilizlerin “Yardım önce evde
nitelikleri taşıyan; yarar sağlayan, ka- başlar” atasözü çok açıdan insanın
zançlı, yararlı, bol” olarak tanımlıyor kendisine uyarlanabilir.
ama insan zihninde yer, durum ve Özetle; iyilik iyidir ama ölçüsü ve ne
şartlara göre “iyi ve iyilik” çok değiş- zaman ve kime yapılacağı o kadar da
ken olabilmektedir.
Doğru zamanda, doğru kişiye ve öl- değerlidir. Her iyilik, iyilik değil belki
çülü iyilik belki iyidir ama bol keseden başka kötülüklere zemin hazırlayan
dağıtmak, sürekli kendinden ödün ve- bir durumdur. O nedenle bilinçli olmak
rerek iyi olmaya çalışmak o kadar iyi her şeyden değerlidir.
092 KobiEfor Temmuz-A ustos 2025