Page 78 - KobiEfor_Mayıs_2020

UZMAN

Coronanın Ateşlediği
Küresel Hegemonya Değişimi

merikalı mizahçı Josh Bil- cusu olduğunu gösteren Çin elindeki
A lings’in “Hayat, elinizde hangi bu kartı da iyi kullanıp, küresel he-
kartlar olduğu değil, elinizde-
gemonya değişimini gerçekleştir-
ki kartları nasıl oynadığınız- meye teşebbüs edecektir. Bu müca-
dır” sözünü çok beğenirim. Birey, delede Çin’e destek olabilecekler
kurum veya devlet olarak sahip ol- olarak Hindistan, Güney Kore, Viet-
Haluk Ünald› duğumuz şeyler elimizdeki kartları, nam ve hatta Rusya’yı bile sayabili-
bu kartları oynayış şeklimiz ile stra- riz. En büyük 30 ihracatçı ülke içinde
haluk@paradigmam.com
tejilerimizi oluşturur. Bazılarımız Vietnam, son beş yılda ihracatını açık
hayatının sonuna kadar eline, poker- ara en fazla arttıran ülke olduğunu
de en yüksek kağıt olan ‘floş royal’ hatırlatırım.
gelmesini beklerken bazılarımız Diğer taraftan, ABD’nin elinde ‘silahlı
elindeki ‘iki benzemez’ ile çok başa- kuvvetler’ gibi güçlü bir ‘wild card’
Unutmayın! rılı olmaktadır. vardır ve bu kart küresel hegemonya
Tarihte küresel Bu metaforu yakın geçmişimize uy- değişimini önlemek üzere kullanmak-
hegemonya guladığımızda; Çin, elindeki ‘döper’ tan çekinmeyeceği önemli bir karttır.
değişimleri ile ‘küresel oyunu’ gerçekten iyi oy- Küresel savunma harcamalarına ya-
hiçbir zaman nadığını söyleyebiliriz. kından baktığımızda bu alanda da iki
savaşsız Çin’in son birkaç yılda ekonomik ola- küresel gücün arasındaki mücadele-
olmamıştır. rak göstermiş olduğu yüksek perfor- yi görmekteyiz.
Corona ile mansı, ülkelerin 2019 yılı perfor- Her ne kadar ABD 650 milyar USD’lik
başlayan ve mansını gösteren ‘Fortune 500 Glo- savunma harcaması ile yılda 250 mil-
küresel bal’ listesinde görebiliriz. yar USD harcama yapan Çin’in açık
Dünyanın en büyük 500 şirketinin
ara önünde olmasına rağmen yapılan
bir hegemonya yaklaşık yarısını ABD ve Çin’li şir- analizler iyi veya kötü senaryoya göre
mücadelesine ketler oluştururken; Çin şirketleri- Çin’in savunma harcamalarında 2030-
dönüşme nin sayısı da ABD’li şirketlerin sayı- 2040 aralığında bir yerde ABD’yi yaka-
potansiyeli sını yakalamıştır. ‘Fortune 500 Glo- layacağı ve geçeceğini öngörmekte-
taşıyan böyle bir be’ listesinde özellikle bankacılık dir. Bu durumda, ABD’nin beklenen
kriz ortamında alanında Çin’in müthiş bir atağını bu hegemonya değişimine mani ol-
içime biraz su görüyoruz. En büyük 5 bankanın 4 mak üzere eğer ‘wild card’ kullanacak
serpen husus ise tanesi ve en büyük 10 bankanın 5 ta- ise bunun için sadece 10 yılı vardır.
bu günlerde nesi Çin bankası iken ABD ilk 5 bü- Böyle bir çatışmanın ‘konvansiyonel’
dünyanın yük bankaya 1 tane, ilk 10 büyük düzeyde kalıp, kalmayacağını kestire-
‘aklıselim!’ bankaya ise 4 tane bankasını soka- miyorum ama soğuk savaşın iki büyük
liderler bilmiştir. Benzer durum bankaların süper gücü olan ABD ve Rusya’nın her
birinin elinde 6.000 adetten fazla nük-
karlılıklarında da görülmektedir. En
tarafından büyük Çin bankası olarak listeye gi- leer başlık olduğunu biliyorum. Mev-
yönetildiğidir. ren ‘Industrial & Commercial Bank cut durumu daha da enteresan hale
of China’, 2019 yılı için 45 milyar getiren ise bu nükleer başlıkların yak-
USD kar açıklarken listeye en yuka- laşık yarısının kullanma süresi dol-
rıdan giren ABD bankası olan ‘JP muş olup, bir şekilde imha edilmesi
Morgan & Co.’ aynı yıl için sadece 32 veya ‘kullanılması’ gerekmektedir.
milyar USD kar açıklayabilmiştir. Unutmayın Tarihte küresel hege-
Yine biliyoruz ki, Çin’de kriz kelimesi monya değişimleri hiçbir zaman sa-
‘tehlike’ ve ‘fırsat’ kelimelerinin bir- vaşsız olmamıştır. Corona ile başla-
leşiminden oluşmaktadır. Herhangi yan ve küresel bir hegemonya müca-
bir komplo teorisinden söz etmiyo- delesine dönüşme potansiyeli taşı-
rum ama yaşamakta olduğumuz kü- yan böyle bir kriz ortamında içime
resel corona krizi ile Çin’in eline biraz su serpen husus ise bu günler-
şimdi ‘kare’ veya ‘full’ gibi oldukça iyi de dünyanın ‘aklıselim ’ liderler ta-
bir kart geçti. Çok iyi bir poker oyun- rafından yönetildiğidir.

78 KobiEfor May›s 2020