Page 77 - KobiEfor_Agustos_2019

de¤il borçlanma krizi de yaflamaktad›r. Reel sektö- devam etti¤inin ve önümüzdeki çeyrekte devam
rün döviz cinsinden borcu oldukça yüksektir. Bu önü- edece¤inin bir göstergesi.
müzdeki y›llarda yani 2020’de devam edecektir. Bana Ekonomik küçülmenin ç›k›fl› için hangi yol hari-
göre krizin büyük atefli ve patlamas› yaflanmam›flt›r. tas›n› izlemek do¤ru olur?
Bozulmalar sonras›nda ise birbiri ard›na aç›kla- Ömer Faruk Çolak: Buradan ç›k›fl için ilk önce; si-
nan yeni ekonomik programlarla karfl› karfl›ya kal- yasal ve politik geliflmelerde istikrar sa¤lamak ar-
d›k. Programlar› ve hedeflerini yorumlar m›s›n›z? d›ndan da ekonomik geliflmelere odaklanmak gere-
Ömer Faruk Çolak: Bu programlar, arka arkaya kiyor. Siyasal ve politik konuya iliflkin: Türkiye’ye
seçim sürecine katk› vermek için yap›lm›flt›. Bu 2018’de kabul edilen tek kifli tek parti yönetimi dar
programlarda ciddi sorunlar var. Hedefler tutmad›¤› gelmifltir. Hatta hem ekonomisine hem siyasal yap›-
gibi programlar da ifle yaramad›. Bunlara program lanmas›na dar gelmifltir. ‹ktisadi yap›lanmas›na dar
de¤il teflvik paketleri demek laz›m. fiunu da söyle- gelmesinin iflareti yaflan›lan krizdir. Siyasal yap›lan-
mekte fayda var; piyasa ekonomisinde özel sektörün mas›na dar gelmesinin iflareti de son yerel seçimle-
temsilcileri devletçi olmufl, devletten vergi ve sigorta rin iktidar partisi taraf›ndan kaybedilmifl olmas›d›r.
teflviki istiyor. Acaba biz devletçi ekonomiye geri mi Ekonomik istikrar› sa¤laman›n yolu Anayasa de¤iflik-
döndük? Hat›rl›yorum; Birkaç ay önce ‘Türkiye’de li- li¤idir. Anayasa de¤iflikli¤i de STK’lar›n özgürlükleri
beral aran›yor’ diye yaz› yazd›m. En büyük özel sek- konuflan üniversitelerin iflbirli¤inde parlamentoda
tör temsilcileri de devletten teflvik almadan yaflaya- onaylanmal›d›r. Parlamentoda k›smen bu zemin var-
mayaca¤›n› söyledi. Bu özel sektörün finans ve ser- d›r. Türkiye parlamento rejimine dönmek zorunda-
maye yap›s›n›n zay›fl›¤›n›, ayakta kalma konu- d›r. Hatta 1982 Anayasas›’ndan önce var olan
sunda devletten yard›m bekledi¤ini göste- senatoyu da yürütmenin denetlenmesi için
riyor. Bu da gelir da¤›l›m› ve servet da¤›l›- getirmelidir. Yürütme flu anda yasamay› ve
m›n› de¤ifltiren, sermaye sahiplerini kolla- yarg›y› kontrol eder hale gelmifltir; güven
yan yap›lanmad›r. Bu yap›lanman›n uzun problemi oldu¤u TÜ‹K istatistiklerine dahi
dönem sorun yarataca¤›n› biraz okuma ya- yans›m›flt›r. Bu nedenle Türkiye’den kapal›
pan ö¤renecektir. veya aç›k, sermaye ç›k›fl› kimi zaman yasal
Seçimler bitti ve teflvikler de bitti. Türkiye olmayan yollardan (muhasebe yöntemiyle
ekonomisine iliflkin karmafla devam ediyor. yap›lmas›) ç›km›flt›r. Portföy ve hisse se-
Bu tür destek ve teflviklerin sak›ncas›; bütün- netlerine gelen sermaye miktar› ciddi bi-
cül, iflbirlikçi ve üniversiteler veya STK’lar ile çimde azalm›flt›r. ‹ktisadi olarak yap›lmas› gereken
konuflulmadan tepeden inmeci yöntemlerle yap›l- ise; teflvik sistemi plan ve programa oturtulmad›r.
mas›. Bu tür ülkelerin ekonomilerine crony (yandafl) Bu da iktisatç›lar›n iflidir. Hükümet ba¤›ms›z iktisat-
kapitalizm deniyor. Bu ülkeler aras›nda Çin, Rusya ve ç›lardan oluflan kurul kurup yeni ekonomik program›
Türkiye var. Çin örne¤in yoksullu¤u ve gelir da¤›l›m›- oluflturmal›d›r. Bu program yüksek teknolojiye geçi-
n› düzeltemiyor. Rusya ekonomik olarak ciddiye al›n- fli de öngörmelidir. Hükümet, piyasalara, teflebbüse
mayacak bir ülke. Petrol ve do¤algaz olmasa bütçe yol veren modele dönmelidir.
dengesi kalmayacak. Rusya kronik kapitalizmin en Ekonominin en önemli sorunu nedir?
kötü, en otoriter kullan›lan sistemidir. Ömer Faruk Çolak: En önemli sorun güven, daha
Ekonomide dengelenme kavram›n› günümüz sonra istihdamd›r. Çünkü istihdam sosyal yap›lan-
koflullar›yla yorumlayabilir misiniz? Bu sürece may› bozar. Sosyal yap›lanmas› bozuk olan yerlerde
girdik mi? güven kötüye gitmektedir. Örne¤in; Afrika ekonomik
Ömer Faruk Çolak: Dengelenme sürecine gir- olarak feci durumdad›r, Latin Amerika da feci du-
medik. Girebilmek için paketlerin programlar›n rumdad›r. Çünkü güven ve istikrar yoktur. Bu yönüy-
planlamaya dönmesi laz›m. Daha farkl› planlama le de birbirine benzer. Türkiye’de sosyal devlet kimli-
laz›m, 5 y›ll›k planlama de¤il daha farkl› olmal›. ¤i korunsayd› eminim savunma politikalar›na bu ka-
AB’de aç›klanan programlara bak›labilir. ABD’de dar kaynak ayr›lmayacakt›. Son olarak Türkiye eko-
aç›klanan paketler izlenebilir. fiimdi denge ile deni- nomisinin dinamikleri var. Yads›yamay›z. ‹slam ülke-
len fley hem potansiyel ve istikrarl› büyüme sa¤lan- leri içinde eksikliklerine ra¤men demokratik olarak
mal› hem fiyat istikrar›, iflsizli¤in düflürülmesi vs. iktidar› de¤ifltiren tek ülkeyiz. Bu özelliklerimizle de
Sa¤l›kl› büyüme olmad›¤› için de iflsizlik oranlar› Japonya’y› d›flar›da b›rakal›m ne Asya ülkesiyiz, ne de
yüzde 10’lar›n alt›na inmiyor. fiu anda cari aç›ktaki Latin Amerika. Türkiye’nin kendini k›yaslayaca¤› ülke
azalma ekonomideki küçülmenin yans›mas›d›r. varsa o da ABD, AB ülkeleriyle, Yeni Zelanda, Kana-
Ekonomi küçülünce daha az ara mal ithal etmek zo- da’d›r. Çünkü bu ülkeler aras›na girebilecek konum-
runda kal›yorsunuz. Ama üretti¤ini satacak yer yok. day›z. Geciktik bile. 1980 Darbesi ve otoriter Anayasa
TL’nin bu kadar de¤er yitirdi¤i süreçte ihracatta ar- ile gecikmeyi ileriye tafl›d›k. Tersine dönünce 10 y›lda
t›fl oran› kabul edilebilir düzeyde. Dolay›s›yla cari fark› görebiliriz. Türkiye’nin temel ç›pas› AB olmal›-
aç›kta azalma sa¤l›kl› ekonomi de¤il durgunlu¤un d›r. Hem ekonomik hem politik olarak.
A€ustos 2019 KobiEfor 77