Page 160 - KobiEfor_Ekim_2011

Sa¤l›k

Tatil Dönüflü ve

Mevsimsel Depresyon

Dan›flman›m›z ve Yazar›m›z Dr. Gülsemin Gülo¤lu,
Vehbi Koç Vakf› Amerikan Hastanesi Psikiyatri
Bölümü’nden Dr. ‹smet Bora ile tatil dönüflünün
insanlar› nas›l etkiledi¤i ve mevsimsel depresyon
Dr. ‹smet Bora Dr. Gülsemin Gülo¤lu
üzerine konufltu. guloglu_g@yahoo.com

Uzun aralar›n ard›ndan ifle ve okula bafllamak zordur. yani ruhun nefes almas›n› sa¤layan do¤al bir sakinlefltiri-
Tatil havas›n› bir türlü atamazs›n›z üzerinizden. Sabah uy- cidir. Karanl›kta uykuya dalmam›z›n daha kolay oluflu bu-
kusu, kahvalt›lar, deniz, yürüyüfller veya gece hayat› gelir nun bir göstergesidir. Karanl›kta üretimi artan melatoninin
akl›n›za. ‹nsanlar bu dönemde konsantrasyon güçlü¤ü, vücudumuz üüzerindeki en önemli etkisi, can›m›z›n sürekli
atalet hali, sabah yorgun kalkma ile karamsarl›k bata¤›na tatl› yiyecekler istemesi ya da afl›r› yeme iste¤idir. K›fl ay-
saplan›r ve sosyal iliflkilerde bile zorlanmaya bafllarlar. lar›nda belki de kilo almam›z›n nedenlerinden biri bu ola-
bilir. Mevsimsel depresyonun asl›nda s›rf insanlara özgü
Tatil dönüflü insanlar› nas›l etkiliyor? bir olay de¤il, do¤adaki tüm canl›lar›n kendilerini yeni
Bireyler normalde yapamad›klar› birçok aktiviteyi tatil mevsime haz›rlarken geçirdikleri bir durgunluk dönemi ol-
zamanlar›nda gerçeklefltirerek yaflamlar›nda bir de¤iflim du¤unu bilmek gerek. Her canl›n›n yaflad›¤› bu fiziksel ve
gerçeklefltirirler. ‹fliyle veya okuluyla ilgili bir tak›m prob- ruhsal de¤iflimi baz› hayvanlar k›fl uykusuna yatarak sona
lemler yaflayanlar, bu ortamdan uzaklaflt›klar› için sorun- erdirirler.
lar› k›sa süreli de olsa unutuverirler. Ama mutlu geçen
uzun tatilden sonra, s›k›ld›¤› ayn› mekana geri dönmek ifl- Mevsimsel depresyon dönemini en az zararla
kence haline dönüflecektir. ‹flini veya okulunu sevmeyen- atlatmak için önerileriniz nelerdir?
ler depresyonu çok daha fliddetli yafl›yorlar. ‹flini veya okulunu seevmeme düzeyi ileri derecede
olan ilk grup için s›k›nt› oluflturan olaylar›n üzerine gidil-
Tatil sonras› kiflilerin daha enerjik ve mesi gerekiyor. Depresyonu yenilgi olarak görmemeliler.
verimli olmas› gerekmez mi? Hatta yeni oluflan bu durum, kifli için var olan sorunlar›
Baz› insanlar ise tatilde yakalam›fl olduklar› tempoyu sorgulama aç›s›ndan bir f›rsat olabilir. ‹flle ilgili bir prob-
gündelik yaflamlar›na aktarabileceklerine inanacak kadar leminiz varsa bunu halletmenin yollar›n› bulun. Planlad›-
saf yüreklilikle yaklafl›rlar konuya. ‹ddial› geri dönüfl ka- ¤›n›z gibi geçmeyen tatiller de depresyon sebebi olabilir.
rarlar›yla ifle giriflirler. Tatil sonras› kad›nlar›n n en s›k ald›- Zaman›n bofla geçti¤i hissini verir. Bu durumda en yak›n
¤› yeni karar ‘zay›flamak’, erkeklerinse ‘sigaray› b›rak- hafta sonu tatilini daha güzel planlay›n. Tatillerde sadece
mak’t›r. Birkaç hafta içinde yaflan›lan baflar›s›zl›klar, bu ifl- baflkalar›n›n istedi¤i iflleri yapmay›n. Kendisini rahatlat-
tahl› grubu da atalet grubunun bulundu¤u noktaya -dep- mayan insan›n çevredeki insanlara yarar› olmaz.
resyonun kuca¤›na- sürükler. H›rsl› bafllay›p yenilgiyle tan›flan ikinci grubun ifli da-
ha kolayd›r. Tatil dönüflünde, yaflama ak›lc› kararlarla gir-
Mevsim de¤ifliminin bu sürece katk›s› nedir? me fikrine herkes sayg› gösterir ve takdir eder. Ancak; so-
Bu sosyal ve psikolojik etkenlerin yan› s›ra yaz tatili nuçta baflar›s›z olmamak, karamsarl›¤a kap›lmamak ve öz-
dönüflleri biyolojik ritmimiz aç›s›ndan da risk alt›nda oldu- güveninizi yitirmemek için belli bir program yap›lmal›d›r.
¤umuz mevsimsel bir döneme, sonbahara denk gelir. Gü- Öncelikle kararlar›n›z› uygulamak için bafltan öngördü¤ü-
nefl ›fl›nlar›n›n insanlar›n biyolojik ritmi üzerinde etkin ol- nüz zaman› belirleyin. Acele etmeyin, bonkör davran›n.
du¤u bilinmektedir. Havalar›n seriinlemeye bafllamas› ile Sonuçta ulaflmay› bekledi¤iniz hedefe giden yolu parçala-
günefl ›fl›nlar›n›n giderek etkisinin azalmas›, anksiyete, ra ay›r›n. Örne¤in egzersiz yapmak istiyorsan›z ilk gün ma-
depresyon gibi ruhsall problemlerin ortaya ç›kmas›na ne- raton koflamazs›n›z. Akl›n›zdan daima, baflar›l› olursan›z
den oluyor. Bunun sebebini de flu flekilde aç›klayabiliriz: elde etmeyi hayal etti¤iniz fleyleri geçirin. E¤er sigaray› b›-
Beynimizde hipofiz bezi melatonin hormonu üretmekle rak›rsan›z merdivenleri oflay›p puflamadan ç›kacaks›n›z,
görevlidir. Karanl›k ortamlarda bu bez hormon üretimini zay›flarsan›z ne kadar da güzel olacaks›n›z. En önemli
art›r›r. Melatonin hormonu insan›n fiziki hareketlerini ya- nokta ise kararlar›n›z›n say›s›n› s›n›rl› tutmak. Her fleyi bu
vafllatan, uykulu ve bitkin yapan, ruh halini dingillefltiren, y›l baflarmasan›z da olur.

160 KobiEfor Ekim 2011